Wszystko, co warto wiedzieć o urlopie

Jesteś na urlopie lub dopiero planujesz wypoczynek? Zostały ci niewykorzystane dni urlopowe? Sprawdź, jak możesz skorzystać z zaległego urlopu. Przeczytaj, kiedy możesz wziąć urlop na żądanie lub wykorzystać urlop okolicznościowy. Jeśli masz dzieci, dowiedz się więcej na temat urlopu macierzyńskiego i przeczytaj, czym różni się urlop tacierzyński od ojcowskiego.

Ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje zgodnie z Kodeksem pracy?

Urlop w pełnym wymiarze czasu pracy

Według Kodeksu pracy pracownikowi, który pracuje krócej niż 10 lat, przysługuje 20 dni urlopu. Po przekroczeniu 10 lat pracy uzyskuje się prawo do urlopu w wymiarze 26 dni. Warto zaznaczyć, że do okresu zatrudnienia zaliczają się także poprzednie lata pracy oraz lata nauki. Jeśli jednak pracownik uczył się, równocześnie będąc zatrudnionym, w okres zatrudnienia wlicza się albo okres pracy albo nauki w zależności od tego, co jest dla niego bardziej korzystne.

Urlop w niepełnym wymiarze czasu pracy

Pracownikom, którzy zatrudnieni są w niepełnym wymiarze, urlop wypoczynkowy liczony jest godzinowo. Pracownik, który w pełnym wymierza czasu pracy mógłby wykorzystać 20 dni urlopu, pracując na pół etatu, może wykorzystać połowę, czyli 10 dni po 8 godzin.

Jeżeli pracownik nie wykorzystał przysługującego mu urlopu wypoczynkowego w ciągu roku kalendarzowego, przysługuje mu prawo do wykorzystania go w następnym roku, najpóźniej do 30 września (przy czym rozpoczęcie zaległego urlopu tego dnia uznawane jest za zachowanie terminu). Warto pamiętać, że pracodawca może udzielić zaległego urlopu nawet bez zgody pracownika. W razie wątpliwości możesz skorzystać z usług biura rachunkowego.

Urlop na żądanie – ile dni przysługuje pracownikowi?

Pracownik, który zatrudniony jest na umowę o pracę, ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie. Dni te ujęte są w podstawowym wymiarze urlopu wypoczynkowego. O potrzebie wzięcia urlopu na żądanie pracownik powinien powiadomić pracodawcę osobiście, telefonicznie bądź mailowo najpóźniej przed rozpoczęciem pracy danego dnia.

Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie? Tak, pracodawca ma takie prawo, jedynie gdy obecność pracownika jest niezbędna dla interesów firmy. Odmowa bez podania przyczyny może zostać obciążona karą grzywny.

Urlop bezpłatny – kiedy można go wykorzystać?

Pracownicy mają prawo do wykorzystania urlopu bezpłatnego w dowolnym celu, również w celu realizacji zlecenia dla innego pracodawcy. Pracodawca może jednak odrzucić wniosek i nie udzielić takiego urlopu. W przypadku urlopu bezpłatnego, który trwa dłużej niż 3 miesiące, pracodawca ma prawo do odwołania pracownika z urlopu.  

Urlop okolicznościowy

Pracownikowi przysługuje również urlop związany z wyjątkowymi sytuacjami, takimi jak śmierć bliskich, narodziny dziecka czy ślub. Może to być urlop jedno- lub dwudniowy w zależności od tego, czy zdarzenie dotyczy samego pracownika lub jego dalszej bądź bliższej rodziny.

Urlop macierzyński

Urlop macierzyński przysługuje kobietom, które w czasie zatrudnienia urodziły dziecko. Urlop poświęcony na opiekę nad nowonarodzonym dzieckiem jest w pełni płatny. Jeśli kobieta urodzi jedno dziecko, przysługuje jej 20 tygodni urlopu, natomiast w przypadku urodzenia dwójki dzieci lub więcej, czas ten może wydłużyć się do 37 tygodni. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego rodzice, matka lub ojciec, mają prawo do skorzystania z urlopu rodzicielskiego w wymiarze od 32 do 34 tygodni. Mają również możliwość skorzystania z urlopu wychowawczego, który jednak jest bezpłatny.

Urlop tacierzyński

Urlop tacierzyński to urlop w pełni płatny, który matka może przekazać ojcu dziecka, jednak nie wcześniej niż po upływie 14 tygodni. W celu skorzystania z takiego urlopu ojciec musi przejść na niego bezpośrednio po powrocie matki do pracy.

Urlop ojcowski

Urlop ojcowski przysługuje ojcu dziecka do ukończenia 24. miesiąca życia. Aby go otrzymać, należy złożyć wniosek przynajmniej 7 dni przez rozpoczęciem urlopu. Może to być 14 dni lub okres ten można podzielić na 7 dni i skorzystać z urlopu dwukrotnie.