Obowiązek sprawozdawczy wobec GUS. Kiedy i kogo dotyczy?
Firmy muszą nie tylko wypełniać swoje obowiązki związane ze składaniem i rozliczaniem deklaracji skarbowych czy dokumentów wymaganych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ale również muszą przygotowywać i dostarczać wybrane informacje na potrzeby Głównego Urzędu Statystycznego. Wypełnione formularze muszą być sporządzanie i wysyłane pod groźbą grzywny, a za podawanie fałszywych informacji może grozić nawet kara pozbawienia wolności.
Do czego są potrzebne dane statystyczne?
Większość przedsiębiorców zdaje sobie sprawę, że prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością wypełniania wielu formalności. Dobrze znane są obowiązki związane z wymaganiami organów skarbowych, dotyczących składania comiesięcznych, kwartalnych lub rocznych deklaracji podatkowych, a także przekazywania informacji związanych z plikiem JPK. Zwykle zarządzający firmami są również świadomi tego, że należy przesyłać odpowiednie deklaracje ZUS. Zazwyczaj w świadomości zajmujących się działalnością biznesową są obecne także obowiązki przesyłania dokumentów związanych z ochroną środowiska i gospodarką odpadami. Najgorzej jest jednak, jeśli chodzi o sprawozdawczość wobec urzędów statystycznych – informuje przedstawiciel firmy EPSILON, która specjalizuje się w kompleksowych usługach księgowych.
Główny Urząd Statystyczny to jednostka administracji rządowej, która zbiera i opracowuje dane na potrzeby różnych służb publicznych. Z analiz, zestawień i wskaźników dostarczanych przez GUS korzystają nie tylko urzędy, ale również wiele podmiotów zajmujących się analizą zjawisk gospodarczych na potrzeby sektora bankowego i instytucji finansowych. Dzięki informacjom publikowanym przez urzędy statystyczne ekonomiści i analitycy są w stanie oceniać bieżącą sytuację makroekonomiczną, a także formułować prognozy na przyszłość. Żadne z tych zadań nie mogłoby jednak być realizowane bez informacji statystycznej udostępnianej przez przedsiębiorstwa, organizacje, fundacje, a także jednostki administracji samorządowej i rządowej.
Z czego wynika obowiązek sprawozdawczy wobec GUS i jak musi być wypełniany?
Obowiązek przekazywania informacji statystycznych wynika wprost z zapisów ustawy o statystyce publicznej. Zgodnie z tym aktem prawnym podmioty gospodarcze są zobowiązane do przesyłania do GUS odpowiednich formularzy, zarówno w ramach badań cyklicznych realizowanych z różną częstotliwością, np. comiesięcznych, raz na kwartał lub raz w roku, jak i jednorazowych kwestionariuszy.
Szczegółowy zakres przekazywanych informacji oraz rodzaj formularzy, które trzeba wypełnić w ciągu danego roku, jest ogłaszany w formie rozporządzenia Rady Ministrów. Zawiera on szczegółowy program badań statystycznych statystyki publicznej, wraz z terminami ich odsyłania, wzorami formularzy, a także objaśnieniami co do sposobu ich wypełniania. Wśród kwestionariuszy opracowywanych przez GUS znajdują się zarówno te, których wypełnienie jest obowiązkowe, jak i takie, w których udział jest dobrowolny. Większość formularzy, jakie należy przesłać do GUS-u, może być wypełniona i wysłana elektronicznie.
O tym, czy dany podmiot zostanie objęty obowiązkiem sprawozdawczym, decyduje branża, w jakiej działa, a także jego wielkość określana przez liczbę zatrudnionych. Do przesyłania niektórych formularzy mogą być zobowiązane wszystkie podmioty spełniające określone kryteria, w innych firmy są wybierane losowo. Część ankiet powinna zaś być wysyłana jedynie w przypadku określonego wydarzenia, np. wypadku przy pracy.
Do najczęściej wymaganych od podmiotów gospodarczych sprawozdań należą formularze Z-03 „Sprawozdanie o zatrudnieniu i wynagrodzeniach”, Z-05 „Badanie popytu na pracę”, Z-06 „Sprawozdanie o pracujących, wynagrodzeniach i czasie pracy” oraz Z-10 „Sprawozdanie o warunkach pracy”.
Warto pamiętać, że za odmowę przesłania wymaganego formularza lub odesłanie go po terminie grozi kara grzywny. W przypadku podania informacji niezgodnych z prawdą sąd może orzec karę grzywny, ograniczenia albo pozbawienia wolności na okres do 2 lat.
